تشیع از نظر هانری کربن (با تأکید بر اسماعیلیه و اثنی عشری)

امروزه شیعه پژوهی، جایگاه ویژه ای در جهان غرب یافته و توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب کرده است. مستشرقان، از جمله هانری¬کربن تحقیقیات جامعی درباره تشیع انجام داده¬اند. این پژوهش، با هدف بررسی دیدگاه هانری کربن درباره تشیع با روش توصیفی-تحلیلی با استناد بر مطالعات کتابخانه¬ای انجام شده است. مسأله¬ی پژوهش این است که دیدگاه هانری کربن درباره¬ی شیعه اثنی¬عشری و اسماعیلیه، امامت و ولایت و همچنین تفاوت این دو فرقه چیست؟ نتایج حاصل از پژوهش نشان می¬دهد که کربن با تکیه بر روش پدیدارشناسی، تشیع را مذهبی اصیل و باطن اسلام معرفی می کند. لذا شیعه را مذهبی اصیل و پویا می¬داند، که با حذف امامت و ولایت پایدار نمی¬ماند. وی اعتقاد دارد، ولایت اصل و اساس نبوت است و همه¬ی پایه¬های دین مبتنی بر ولایت امامان است. کربن بالاترین مرتبه درک کتاب آسمانی را طریق تأویل می¬داند، لذا وجود امام و مفسر معصوم ضروری می¬نماید. امام قائم به کتاب است که اسرار باطن وحی را تفسیر و تأویل می¬کند. وی در تفسیر حکمت معنوی، به بنیان¬های فکری و گرایش¬های عرفانی همه¬ی شاخه¬های مرتبط با تشیع بخصوص شیعه اثنی¬عشری و اسماعیلیه توجه نموده است. درباره¬ی تفاوت میان این دو فرقه معتقد است که موضع شیعه¬ی اثنی¬عشری، بر حفظ تعادل میان ظاهر و باطن است، اما در تشیع اسماعیلی تأکید بر باطن با صرف نظر از ظاهر است. تلاش کربن برای تدوین نظریه¬ی شیعه¬شناسی به جهان غرب ستودنی است، اما افراط در تفسیر معنویت باطنی شیعه از جمله نقاط ضعف دیدگاه اوست. بنابراین، وی از منظر حکمت¬مآبانه و عرفانی به اسلام و شیعه نگریسته و نگاهی همه جانبه و بنیادین به تشیع نکرده¬ است.